“Den Bosch Monumenten Vele bezienswaardigheden als:
Marktplein Het oudste plekje van de stad. Rondom dit plein lag namelijk de eerste ommuring. Door haar driehoekige vorm en besloten bebouwing heeft de Markt intimiteit en sfeer. Het plein is het hart van de stad, en het decor zowel voor de grote bonte warenmarkt op elke woensdagmorgen en zaterdag als voor allerlei evenementen. Midden op het plein een waterput, in 1979 gebouwd op de plek waar in vroeger tijden eveneens een put is geweest. Voor het stadhuis het bronzen beeld van de wereldberoemde in Den Bosch geboren schilder Jeroen Bosch (1450-1516).
Stadhuis Markt 1. In 1670 is de voorgevel herbouwd in de stijl van het Hollands classicisme. Carillon met 35 klokken; bespeling elke woensdag 10 tot 11 uur. In de gevel een ruiterspel ('de perdjes'), dat elk halfuur in beweging komt. Indrukwekkende hal met wandschilderingen van Antoon Derkinderen; tijdens kantooruren vrij toegankelijk. Raadzaal met 17e-eeuwse gobelins van Max van den Gucht. Vergaderruimte ingericht als Welsh Room. Rondleidingen: elke donderdag 19 uur en elke zaterdag om 14.30 uur (behalve op feestdagen); tel. Melden: 6155755 (afd. Voorlichting). Gratis. Onder het stadhuis een gotische raadskelder met gewelven anno 1529. Ingericht als restaurant.
De Moriaan Markt 77. Begin 13e eeuw in kasteelstijl gebouwd. 'De Moriaan' was toen het eerste stenen huis van de stad. Na restauratie in 1962-66 in gebruik als VVV-kantoor. In zijgevel: afgietsel van een Romeinse tableau waarvan het origineel zich bevindt in het landesmuseum in Trier. Een geschenk van de stad Trier waarmee de stad Den Bosch in vriendschap verbonden is.
Kunst op straat Beeldhouwweken sieren straten, pleinen en plantsoenen. De belangrijkste: 'Pathos', Sigurdur Gudmundsson, voor PTT-gebouw, Parallelweg achter station tegenover Brabanthallen. 'Christofoor', V.Semeyn Esser, bij station. 'Bokspringende kinderen', Felix van der Linden, Stationweg. Taferelen uit de stadsgeschiedenis, Frans van der Burgt, op pilonen van Wilhelminabrug, zijde Stationsweg. 'Zoete lieve Gerritje', Leo Geurtjens, Lepelstraat, hoek Korenbrugstraat. 'Jeroen Bosch', August Falise, Markt. st. Jan Evangelist', Mari Andriessen, Parade. 'Europa laat zich niet ontvoeren', Marius van Beek, voor Casino, Parade. Monument voor de gevallenen, Peter Roovers, Hekellaan. 'De Harpspeelster', Jacq. Van Rhijn, Herog Hendriksingel. 'De halve Peer', Ton Buijnsters, hoek Korenbrugstraat, 'Dieske', Schroef van Archimedes'.
Oude buurten In twee volksbuurten die voor afbraak in aanmerking kwamen, zijn interessante restauraties en renovaties te zien: Uilenburgkwartier. Dit oude stadsdeel ontwikkelt zich tot een sfeerrijke buurt voor wonen, winkelen en uitgaan. Brede Haven. Dit is de naam van een langs de Binnenhaven lopende straat, bestaande uit een lange, gebogen en zeer afwisselende rij woonhuizen, de mooiste gevelwand van de stad.
Stadswallen Van de eerste vestingsmuren uit de tijd rond 1200 is vrijwel niets meer over. Met de groei van de stad moesten ze verlegd worden. Van de wallen (met bastions en rondelen) zoals ze in de 17e eeuw zijn vernieuwd en 4 meter zijn verlaagd, is veel bewaard gebleven. Het interessantste gedeelte ligt aan de zuidzijde van de stad: langs Parklaan, Spinhuiswal met bastion 'Oranje', Zuidwal, en langs Hekellaan met bastion 'Baselaar'. De wallen bieden weidse uitzichten over het polderlandschap 'Het Bossche Broek'.
De Boze Griet Op bastion 'Oranje' tegenover het refugiehuis ligt het kanon stuerghewalt' bijgenaamd 'De Boze Griet', een gevaarte van 6,34 m met een vuurmond (van 17 cm kaliber) in de vorm van een vissekop, in 1511 gesmeed door een keulse smid. 'Griet' was in de 14e en 15e eeuw een gebruikelijke naam voor vuurmonden van zeer grote afmetingen. In Vlaanderen spreekt men van een Dulle Griet. De Duitstalige inscriptie luidt in vertaling: stoer geweld heet is, s-Hertogenbosch behoed ik'. Bluf, want het kanon bleek bij de aflevering onbruikbaar.
Refugiehuis Hoek Spinhuiswal en St. Jorisstraat. Begin 16e eeuw gebouwd door de abdij van St Geertrui te Leuven met de bedoeling, in onveilige tijden kloosterlingen een toevlucht (refugie) te bezorgen binnen de wallen van een versterkte stad. In de zijgevel (zijde Spinhuiswal) zijn drie kanonkogels gemetseld, afkomstig van de legers van Frederik Hendrik die de stad in 1629 veroverde.
Provinciehuis Brabantlaan, tel. 6812812. Ten zuidoosten van de stad. Architect H. Maaskant, 1968/71. Meer dan 100 meter hoog torengebouw. Plastieken binnen en buiten het huis van o.a. Magdalena Abakanowicz, Mario Prassinos, Zofia Butrymowicz, Michel Tourlière, Veerle Dupond. Vrije toegang. Rondleidingen van groepen door hostess-team van VVV na afspraak met afd. Voorlichting van provinciehuis.
Noordbrabants museum Dit museum was tot eind 1986 gehuisvest in de Bethaniestraat. Sinds november 1987 is het gevestigd in het voormalige Gouvernementshuis, Verwrsstraat 41. Het museum geeft een beeld van wat de provincie Noord-Brabant aan kunst en cultuur heeft voortgebracht. Historische afdeling. Wisselexposities van hedendaagse kunst uit eigen collectie. Coffeeshop met terras dat uitzicht biedt op beeldentuin. Projectiezaal, boekwinkel. Open: di. t/m vr. 10-17 uur, za. en zo. 12-17 uur.
Het Gouvernementshuis, in de 18e eeuw in Lodewijk XVI-stijl gebouwd, was van 1820 tot 1983 de ambtswoning van de gouverneur, resp. de commissaris der koningin van Noord-Brabant. Om dit kleine paleis geschikt te maken voor het museum, is het o.a. vergroot met twee vleugels naar ontwerp van architect Wim Quist. Tel. 073-6877800.
Het Zwanenbroedershuis te s-Hertogenbosch De Illustere Lieve Vrouwe Broederschap is een zeer oude broederschap, die nog steeds bestaat. In 1328 verzamelden enkele clerici (geestelijken met lagere wijding) en "csolares" (toekomstige clerici) zich teneinde een broederschap te stichten ter ere van de maagd Maria. Deze stichting werd direct goedgekeurd door de Bisschop van Luik, de aartdiaken van Kempenland en de pastoor van parochies van Orthen en s-Hertogenbosch. Het doel van deze religiueze vereniging was al op de feestdagen van de H.Maagd en iedere woensdag samen te komen in haar eigen kapel(gelegen in de Kathedraal van Sint-Jan, thans de Sacramentskapel in de noordhoek der Kathedraal)
DE SINT-JANSTOREN TE s-HERTOGENBOSCH De westtoren van de Sint-Jan heeft in de loop der eeuwen veel veranderingen ondergaan. In zijn oudste gedaante was het een bakstenen romaanse toren uit de jaren rond 1260. De tweede en derde geleding laten die romaanse bouwstijl nog zien, maar de bendenpartij met de ingang, de Luidpoort, is in latere tijd met natuursteen in gotische vormen bekleed. Op de derde geleding moet men zich, terugfantaserende naar de tijd rond 1260, eigenlijk een romaans dak voorstellen in de gedaante van een pyramide. Maar dat dak is al lang geleden verwijderd en op de romaanse torenromp is toen een gotische bovenbouw geplaatst, een klokkenverdieping die naar alle waarschijnlijkheid in 1505 tot stand gekomen is. Op de tweede verdieping is een kleine tentoonstelling ingericht met materialen en tekeningen die gebruikt zijn bij de laatste restauratie (1975-1982) en die het meest voor zichzelf spreken. Op de derde verdieping ziet u het oude smeedijzeren uurwerk, dat verbonden was met het uurwerk op de toren. Op de vierde verdieping (de zgn. klokkenzolder) hangen 7 luidklokken en 2 klokken van het carillon. Op de vijfde verdieping vindt u het zgn. bejaardhuisje en de overige 41 klokken van het carillon. Op de zesde verdieping kunt u - naast de klokkenhuizen - naar buiten. U heeft hier een fraai uitzicht op het lijnenspel van de (kleine oude) stad en ziet bv. Tilburg en Geertruidenberg liggen!
TORENRONDLEIDIGEN Informatie en reserveren: 073 6126879
De Citadel te s-Hertogenbosch De citadel is een vijfhoekige schans met bastions, die in 1637 werd gebouwd in de noordpunt van de vesting s-Hertogenbosch, bij de samenvloeiing van de Dommel en de Aa in de Dieze. De muren, die de schans omringden, waren gemiddeld twee meter dik en verhieven zich acht meter boven het water, dat de Citadel omspoelde. De schans diende niet alleen om de stad tegen de mogelijke Spaanse aanvallen te verdedigen, maar ook om de stad zelf, waar velen Spaansgezind waren gebleven, in de gaten te houden. Daarom werd de Citadel ook wel 'Papenbril' genoemd. Overigens onderging de Citadel in de loop der eeuwen talrijke wijzigingen en knaagde de tand des tijds. Zo werd in 1880 een bastion afgebroken om de doorvaart in de in 1825 vlak langs de Citadel aangelegde Zuid-Willemsvaart te verbeteren en werd in 1840 de toeleidende dam verlegd. In 1789 werd binnen de Citadel een Huis van Arrest voor militaire misdadigers gebouwd, dat later, in 1848, ingrijpend werd verbouwd en bestemd tot kazerne. De militairen verlieten de Citadel in de jaren '60, kunstenaars en gastarbeiders kwamen. De gebouwen waren volkomen uitgewoond, lek en rot; de walmuren waren gedeeltelijk afgebroekn en ingestort; de wallen waren vergraven en in het water gezakt. In het midden van de tachtiger jaren werd de Citadel gerestaureerd ten behoeve van de huisvesting van het Rijksarchief in Noord-Brabant. Aan de buitenzijde is niet alleen de volledige ommuring, inclusief vier van de vijf bastions hersteld, maar zijn ook zoveel mogelijk aanlandingen afgegraven, waardoor het ongenaakbare karakter van de zich uit het water verheffende 17e eeuwse vesting weer veel beter tot zijn recht komt. Binnen de muren zijn de aarden wallen hersteld aan de hand van gegevens uit 1745, compleet met borstweringen, schuttersbanketten, walgangen en opritten. Binnen de wallen is door sloop van de overtollige bouwsels weer de overzichtelijke vijfhoekige ruimte ontstaan, het zogenaamde terreplein. In het hart van het terreplein bevindt zich het middenplein, dat aansluit op het hoofdgebouw van het rijksarchief, het voormalige huis van arrest. Het middenplein is door radicale paden verbonden met de omgang op de wallen en met de beide poorten, waarvan de Zuidpoort de toegang vormt tot de Citadel. Deze poort is uitgevoerd als een eenvoudige sleuf door de wal. De zijwanden tonen nog wel de aanzetten van de vóór 1820 verdwenen overwelving en toren boven de doorgang. Volledig gereconstrueerd is de Noordpoort, die vrijwel identiek was aan de Zuidpoort; evenwel zonder brug, die hier in de 17e eeuw bestond. Terzijde van de Noordpoort is het voormalig werkhuis annex houtmagazijn herrezen, zij het in een verlengde versie en aangepast aan de eisen van zijn huidige functie; restauratie- en fotgrafisch-atelier van het Rijksarchief.
Combineer een bezoek aan een monument met een stadswandeling: klik hier
| “ Allen prachtig beschreven: Markt, Parade, Stadsmuren, Hinthamereinde, Vughterdriehoek, Hertogelijke residentie, Zuster van Orthenpoort, Kruisbroedersklooster, Minderbroedersklooster; Predikherenklooster; St Jan, Citadel, Kasteel Bokhoven, Haverleij, Sprokkelbos. Zowel de Gemeentelijke monumenten als de Rijksmonumenten: Aalstweg, Annenborch, De Empelse Hut, Kasteel Empel
| Binnendieze Den Bosch, een stroom door en onder de stad s-Hertogenbosch. De Binnen- dieze heeft veel voor Den Bosch betekend door de jaren heen. Soms van levensbelang, soms voor de welvaart, maar zeker ook in vormen van overlast. Ervaar vandaag de dag een stukje verleden in het ontstaan van de Binnendieze en laat je vast meenemen door de jaren die de Binnendieze gekend heeft.
Combineer een bezoek aan een monument met een stadswandeling: klik hier
Ga naar het overzicht met 625 stadswandelingen in heel Nederland klik hier
|
